Een schrijver en zijn kijk op de geschiedenis - Vilhelm Moberg en Nils Dacke

Artikel voor het eerst gepubliceerd in Vilhelm Moberg-Sällskapets småskrifter nr 7, Nieuwe dag met Moberg (2010). Overgenomen met toestemming van Ulf. Bedankt.

Nils Dacke kämpade ju faktiskt med vapen för att bevara självstyret, sänka eller avskaffa skatter och mot fogdarnas övergrepp – den tidens rättsröta! Nils Dacke var alltså en upprorsledare mot sin rätta överhet, inte konstigt att Gustav Vasa fördömde honom och kallade honom: “Tjuv, förrädare, icke en kristen man utan värre än en hedning… En grov best och skogssälle, föga bättre än ett oskäligt djur” Dessutom ledde Dacke lömska överfall. Idag hade han nog kallats terrorist! Men det gör man inte. I dag förknippas han med bröd, rallytävlingar, bussbolag och skolor, hedrande kanske men risken är att han blir ett ofarligt monument, som en staty i Virserum!

Vilhelm Moberg is ook niet vergeten - maar hoe wordt hij herinnerd? Ik leid al 25 jaar busreizen en geef lezingen over Moberg en zijn schrijverschap, en ik praat veel over Moberg de emigrantenromanschrijver. Dit beeld van Moberg is volledig gaan overheersen, een beeld dat Moberg dreigt te veranderen in een onschuldig nationaal monument, hij die in sommige delen een rebellenleider was, met de typemachine als wapen!

Mobergs kijk op de geschiedenis, en dus ook zijn sociale en politieke visie, is in de loop der jaren herhaaldelijk besproken en geanalyseerd. Niet in het minst, Johan Norberg's boek Vilhelm Moberg de Verzetsman bij uitgeverij Timbro is van groot belang om van Moberg een bourgeois liberaal te maken. Vorig jaar (2009) werd de doctoraalscriptie van Jens Liljestrand gepubliceerd Mobergland dat een gedetailleerd verslag geeft van hoe Moberg werd beïnvloed door de Koude Oorlog toen hij The Emigrant Books schreef. Het boek is erg interessant, ook al vind ik dat Liljestrand soms probeert Karl-Oskar, Kristina, Robert en Ulrika op een krampachtige manier in zijn Koude Oorlog-sjabloon te persen. Liljestrand houdt ook een belangrijk betoog over Moberg als nationaal auteur en de canonisering van de emigrantenserie. Datgene wat van Moberg een ongevaarlijk monument dreigt te maken.

Een korte versie van het boek van Liljestrand en andere interessante informatie is te vinden in het boek van de Vilhelm Moberg Society Verder met Vilhelm Moberg (2009). Bovendien zijn de laatste jaren twee brievenbundels onder redactie van Liljestrand verschenen: “Om Gud vill och hälsan varar” en “Du tror väl att jag är död” en een zeer interessante correspondentie tussen Vilhelm Moberg en Sven Delblanc: Broeder Ville, lieve lieve Sven en ook het grote werk Vilhelm Moberg neemt een standpunt ineen proefschrift van Anna-Karin Carlstoft-Bramell, waarin het hele journalistieke werk van Vilhelm Moberg wordt gepresenteerd en onderzocht. De belangstelling voor Moberg en zijn geschriften is echt levend!

Alle bovengenoemde boeken hebben mijn beeld van Vilhelm Moberg verdiept en zonder twijfel is hij, vooral in de jaren '40 - '50 als hij The Emigrant Novel schrijft, een grote vriend van de Verenigde Staten en een uitgesproken anticommunist die in veel kwesties dicht bij Herbert Tingsten staat. Liljestrand levert hiervoor ruimschoots bewijs, onder meer in de brieven die Moberg schrijft tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten. Hier zijn een paar voorbeelden:

Het is een schande dat ik 50 zou zijn voordat ik hier kwam, je had hier de afgelopen 30 jaar moeten wonen... Ik moet bekennen... als ik het een en het ander bij elkaar optel: de totale vrijheid hier en alle shit waar je thuis over leest... elke dag heb ik minder en minder zin om terug naar huis te gaan...

Mijn gedachten over het buitenlands beleid van Zweden zijn zo laag dat er geen maat voor is... ik heb trouwbrieven geschreven aan alle neutraliteitsidioten op hogere posities... zodra ik een mandaat krijg zal ik namens Zweden het Atlantisch Pact (NAVO) ondertekenen...

Er zijn vele andere verklaringen en brieven in dezelfde trant in deze boeken opgenomen.

Er is nog een Moberg!

Maar het was een andere Moberg die ik tegenkwam toen ik me verdiepte in de geschiedenis van de Dackefejdens en dus in Moberg-boeken als Verradersland en Mijn Zweedse geschiedenis - verteld aan het volk. Deze andere Moberg kan ook vertegenwoordigd worden door romans als Rijd vanavond!, Soldaat met gebroken geweer en het debat boek Otron's artikelen. Deze Moberg is ook te vinden in Otto von Friesen's uitstekende selectie van opinieartikelen in het boek In je eigen geval. Ongemakkelijke bijdragen aan het publieke debat (1984).

Toen Moberg Dacke ter sprake bracht in Mijn Zweedse geschiedenis påpekar han att “Dackefejden var ett inbördeskrig, adel mot allmoge och utifrån detta blev det bedömt. Först senare tid har fastställt att det var ett verkligt folkuppror, svensk historias största”. Den som “utifrån en ny radikal helhetssyn skall skriva om Dackefejden befinner sig på oröjd mark” skriver Moberg 1971. Det är inte helt sant men Moberg lägger ett tydligare klassperspektiv på Dackefejden än någon tidigare har gjort (möjligen med Fabian Månsson de uitzonderingen).

De Dackeu Opstand 1541-43

Moberg ziet de periode vóór Gustav Vasa als de gouden eeuw van de boerenstand en geeft vier redenen voor de opstand.

• De belangrijkste zijn van economische aard: nieuwe en hogere belastingen en heffingen. Professor Lars-Olof Larsson [auteur van het boek Dackeland] geeft aan dat de belastingverhogingen kunnen oplopen tot + 300 %!
• Politiska: slå vakt om det traditionella självstyret. Moberg skriver om Värend “den upproriska landsändans” särställning, t.ex. de s.k. bondefrederna, se nedan.
• Kerkelijk: de traditionele katholieke leer handhaven en concreet een einde maken aan de plundering van kerken: alleen al in 1541 werd 3,7 ton zilver en goud in beslag genomen!
• Sociaal: het gebrek aan rechtvaardigheid, het misbruik van de voogden.

Moberg drar en parallell till en då (1971) aktuell person, Che Guevara. Han vänder sig dock mot att helt likställa dessa två: Che Guevara kämpar för ett nytt samhälle, Dacke för återgång till ett gammalt, Che var kommunist och Dacke representerar en extrem bondeindividualism. Men, skriver Moberg, de förenas av sin okuvliga frihetsanda och “som spontan befrielserörelse och kamp för elementära mänskliga rättigheter är Dackefejden fortfarande aktuell, en tidlös revolution”. Moberg gör även en annan aktuell liknelse när han skriver: “Medeltida gerillakrigare låg i skogarna och sköt fogdar med pilskott ur bakhåll, en hänsynslös och grym krigföring, dock mindre grym än det moderna kriget i Vietnam, där piloter från skyddade håll högt ovan jord urskillningslöst mördar en värnlös bondebefolkning.”

Moberg vestigt ook de aandacht op Gustav Vasa's demagogische trucs:

De koning zelf schreef een brief in naam van de Dalamanni, waarin hij de verraderlijke burgers in Småland veroordeelde en zijn liefste heer en koning Gustav hulp beloofde tegen de stelende paus. De baljuw van de koning in Dalarna bracht het wapen van het graafschap aan op de valse brief en deze werd verspreid door vermomde baljuw in boerenkleren... De propagandacoup is nauwelijks overtroffen door de nazi's.

Gustav Vasa lyckades med det falska brevet lura med 500 dalkarlar att kämpa mot Dacke. Om detta skriver Moberg: “Det utspelade sig en i folkens historia ofta inträffad och upprepad tragedi: människor i samma sociala ställning och med samma livsintressen deltar i krig på var sin sida och dödar varandra”. Detta är ju en historiesyn som kan uttryckas med “arbetare i alla länder – förena er” eller “folket mot herrarna”!

Moberg maakt niet veel gebruik van klassenbegrippen en heeft misschien zelf zijn visie op de geschiedenis niet gelijkgesteld met die van het historisch materialisme, maar ik geloof dat in Mijn Zweedse geschiedenisen ook in VerraderslandHij betoogt vaak in die termen. Bovendien fascineert het levenspad van Nils Dacke Moberg, die schrijft:

Qua verschuivingen en veranderingen in korte tijd is geen Zweeds menselijk lot te vergelijken met dat van Nils Dacke: boer - kroontorpedo - guerrilla - rebellenleider - chef van Småland - onderhandelaar als gelijke van de koning van Zweden - gezocht als bondgenoot door 's werelds machtigste man keizer Karel V - verslagen rebellenleider - opnieuw guerrilla - vluchteling.

De vrijheden van de boeren

Moberg bespreekt ook de zogenaamde boerenvrede (grensvrede) in Mijn Zweedse geschiedenisen hier vindt u een interessant citaat over de machtsstrijd tussen de Zweedse en Deense koninklijke machten, vooral toen Gustav Vasa de wettelijk benoemde Unie-koning, de Deense Kristiaan II, uitdaagde. Er waren tijden dat de Smålanders niet wisten wie er zou zegevieren, aan wie ze belasting zouden betalen. Moberg schrijft:

Alvorens te beslissen wilden de Smålanders zien wie er zou winnen - een opportunistische en onheroïsche houding, die doet denken aan de neutraliteitspolitiek van Zweden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar het doel en de bedoeling hiervan - het bewaren van de vrede - was in de 16e eeuw even goed en menselijk verklaarbaar als 400 jaar later.

Jämför denna inställning med tidigare citat där Moberg häcklar dem han kallar “neutralitetsidioterna”, den så kallade tredje ståndpunkten, i Sverige på 1950-talet, när han vill ha med Sverige i Nato. Det är sannerligen två olika Moberg!

Moberg schrijft ook met liefde over hoe de herinnering aan de boerenoorlogen voortleefde in de ene familie na de andere en vermeldt dat het parlementslid Jonas Jonasson uit Gullaboås (in Dacke's geboortestad) geïnspireerd was door deze boerenoorlogen en misschien wel de eerste ter wereld was die in 1869 in het Zweedse parlement een motie voor vrede en ontwapening indiende. Jonas Jonasson was van mening dat dit idee steeds populairder werd onder het volk, maar dat de machthebbers er steeds minder aandacht aan schonken en hij stelde een soort VN voor met verwijzing naar de boerenvrede!

Als jongeman was Moberg een antimilitarist, net als Valter Sträng, de hoofdpersoon in de autobiografische roman Soldaat met gebroken geweer. Moberg verandert in de jaren dertig van gedachten door de groeiende dreiging van Hitler-Duitsland, beschreven in Geef ons de aarde! (1939), het derde deel van de Toring triologie, waarin Lagere waardering bankbiljetten (1935) en Slapeloos (1937) är de andra två. Moberg gör både beredskap själv samt agiterar för starkt försvar – men vänder sig samtidigt mot censur och eftergifter! En sammanfattning av Mobergs syn på försvar/krigsmakt och militärt våld blir “ett nödvändigt ont” och det ska vara för att försvara landets territorium – inte angripa andra länder!

Verradersland

Het is deze andere Moberg wiens stem spreekt in zijn laatste roman Verradersland (1967). De roman speelt zich af in het grensgebied tussen Zweeds Småland en Deens Blekinge, bij de Bontbrug over de Lyckebyån, en gaat over twee families aan weerszijden van wat in de 16e eeuw de grens tussen Zweden en Denemarken was. Hier bij de Bontbrug zijn bij verschillende gelegenheden, ten minste 9 keer, boerenvredesakkoorden gesloten:

1361: toen Valdemar Atterdag Zuid-Zweden aanviel
1434: tijdens de Engelbrekt Opstand
1505: tijdens de oorlog van de Sturgeons tegen de Unie van Kalmar. Deze vrede is de eerste waarvan de tekst bekend is.
1514, 1520, 1611-13, 1642-44, 1657 en de laatste keer 1677. Dit waren de traditionele leiders van de parochie; priesters en anderen die het volk vertegenwoordigden.

De eigenlijke tekst uit 1505 is bewaard gebleven en spreekt ook nu nog duidelijk:

Als een van hun heren op het land van de andere heer een schoonmaak wil houden of kwaad wil doen, en het grote publiek komt dat te weten, dan zullen zij elkaar bijstaan en niemand zal zijn heer over de grens volgen.

De tekst uit 1657 is ook bewaard gebleven:

Hebben wij vrede en harmonie tussen buren gesloten en elkaar wederzijds verzekerd dat, niettegenstaande enige onenigheid tussen de beide kronen Zweden en Denemarken, geen van de mannen van deze parochies elkaar zouden aanvallen en met moord, roof en vuur elkaar enig kwaad zouden berokkenen zonder eerlijke betrekkingen tussen buren te onderhouden als tevoren.

Dit is een deel van de waargebeurde achtergrond van de roman Verradersland. Wanneer Moberg de pastoor het voorstel voor een boerenvrede/grensvrede laat voorlezen, is dit bijna woordelijk uit de echte tekst overgenomen.

Moberg zag deze boeren-vredesverdragen als de vrede van het volk tegen de oorlog van de heren/koninkrijken, terwijl de koning het als verraad zag. Moberg is dus geen pacifist, er is gerechtvaardigd geweld, maar hij is ook geen vriend van agressieve oorlog, zijn opvatting is die van de boerenvrede: niemand mag zijn meester volgen verder dan het grensgebied.

In zijn allerlaatste boek, Otron's artikelenMoberg komt op dit thema terug wanneer hij het boek van Tore Zetterholm bespreekt We ontmoeten elkaar bij Rynge. Moberg skriver: “Finns det inte något som vi kan beteckna som nödvärnsvåld, som förtryckta folk tillgriper av ren självbevarelsedrift?”

När det gäller Vilhelm Mobergs uppfattning om USA skedde en rejäl omsvängning under 1960-talet, vilket framgår av efterordet “20 år senare” i den delvis reviderade utgåvan av De onbekende familie (1968). Där skriver Moberg att “Förenta staterna är inte längre det land, till vilka rebeller och upprorsmän flyr” och att huvudorsaken till detta är Vietnamkriget.

Soldaat met gebroken geweer

Voor mij Soldaat met gebroken geweer (1944) is een sleutelroman in de kwestie van de beoordeling van Vilhelm Moberg. In een brief aan Sven Delblanc geeft Moberg commentaar op de kritiek van de (S-)kant op zijn beschrijving in de roman dat de sociaal-democratie haar oorspronkelijke socialistische idealen had losgelaten:

“Men idag kan det inte tänkas en socialdemokratisk journalist som är så naiv… eller rentav dum att han går ut under en valrörelse och håller det föredrag som Valter Sträng höll 1921… han kom ju med hela programmet… partiets enda verkligt socialistiska för att inte säga marxistiska program…

Olof Palme is voor mij redacteur Fläderbaum in een nieuwe editie..." (Moberg - Delblanc, p. 59)

Hur mycket av Vilhelm Moberg är då Valter Sträng? I en radiointervju 26/8 1969, nästan exakt 4 år innan Moberg valde att gå bort, ställer Ulf Örnkloo frågan och får svaret: “Det är min mest självbiografiska romanfigur utan att vara nåt självporträtt. Jag ville teckna bilden av en idealist från arbetarrörelsens genombrottsår, en antimilitarist”, säger Moberg. “Men”, fortsätter Moberg, “själv frångick jag pacifismen när Hitler och Mussolini dök upp på scenen, jag insåg att det måste finnas ett nödvärnsvåld.”

Op de vraag of Valter Sträng niet een soort lievelingskind is, antwoordt Moberg:

Ja, geen van mijn personages heeft zoveel meegemaakt van wat ik heb meegemaakt. Valter Sträng was veel politiek actiever dan ik. Valter wilde een klasse krijger worden. Misschien had ik die ambitie toen ik jong was, maar besefte ik toen ik ouder werd dat ik niet geschikt was om politicus te worden. Ik vind dat een schrijver in principe niet bij een partij moet horen, dan moet je rekening houden met irrelevante overwegingen.

Moberg konstaterar också att det är “självklart att jag står ganska långt till vänster i de allra flesta frågor precis som Valter Sträng, i alla de frågor där han tog ställning: tronen, svärdet, altaret och penningpåsen.”

Moberg's kijk op de samenleving

In zijn boek Mobergland bespreekt Liljestrand of Mobergs maatschappijbeeld kan worden omschreven als burgerlijk-liberaal of als de anarchistisch-syndicalistische kant van de arbeidersbeweging. Je kunt Vilhelm Moberg verschillende etiketten opplakken, maar laat me een paar vergelijkingen maken:

• Tussen de Moberg die in de inleiding van Mijn Zweedse geschiedenis skriver att “om jag varit född i en annan folkklass hade jag också skrivit en annan historia” och dagens akademiska och intellektuella elit där Folket närmast är ett fult ord eller något pinsamt från tidigare radikala tider man nu raljerar om!
• Tussen de Moberg die schrijft omdat het moet en het ontspannings- en amusementsideaal dat de televisie ons tegenwoordig voorschotelt!
• Tussen de Moberg die Knut Toring zijn vernederende werk in dienst van de domheid liet verpesten en de detective-hysterie van vandaag!
• Tussen de Moberg die een van onze meest onderzoeksjournalisten was en de staat die de IB-informanten in de gevangenis stopte!
• Tussen de Moberg die in de inleiding van Mijn Zweedse geschiedenis skriver om den vrångbild av historien som läroböckerna gav, genom att utelämna fakta och dagens statligt styrda historieskrivning i form av “Forum för levande historia”!
• Tussen de Moberg die pamfletten schreef voor de verdediging van het volk tijdens de Tweede Wereldoorlog en de huidige betaalde Zweedse beroepsmilitairen aan wie schriftelijk wordt beloofd dat zij overal ter wereld zullen kunnen vechten, bijvoorbeeld in Afghanistan. Verplichte militaire dienst maakt deel uit van de democratie; het is niet alleen een verplichting maar ook een recht om het land te verdedigen.

Wanneer ik deze vergelijkingen maak, is dat niet om Vilhelm Moberg een partijdig etiket op te plakken, maar gaat het om de mensen in de geschiedenis versus de autoriteiten, een kwestie die partij- en blokgrenzen overstijgt.

Of zoals Valter Sträng het zegt als hij uitlegt voor wie hij schrijft:

En zo schrijf ik over deze heuvel, over andere hutten in de omgeving, ik vertel over de mensen van deze hutten, over het zwoegen en ontberingen, armoede en trots, vernedering en grootsheid van het moerasvolk. De mensen beschrijven gewoon omdat ze mensen zijn.

En mijn voorvaderen staan op uit naamloze, vergeten graven, vader en grootvader en overgrootvader staan weer op uit het stof, en ik vertel hen wat ik weet dat waar en waar is over hen en wat ik weet dat waar is.

En over de vrouwen van de huisjes, over moeder en grootmoeder en overgrootmoeder, de sterke, stille vrouwen die de vele kinderen dragen en de zware lasten dragen.

Dit volk heeft in sluimering gelegen, onderdanig, veerkrachtig, vergeten, stom, zich niet bewust van zijn macht en mogelijkheden. Ik zou nu een beeld willen geven van het ongeletterde ras, dat ik nog in geen enkel gedrukt boek heb kunnen herkennen, want ik sta er zelf zo dicht bij dat ik de ongeletterde in de naaste familie heb.

Ik wil zijn werk beschrijven, zijn obscuriteit verklaren, het een stem geven en deelnemen aan zijn zoektocht om zichzelf te ontdekken.

Zo komt het bij me op dat dit mijn ware roeping zou kunnen zijn - dat dit voortaan mijn klassenstrijd zou kunnen zijn.

Je kunt Moberg op verschillende manieren lezen, je kunt verschillende etiketten op hem plakken, je kunt proberen hem in een willekeurig aantal Koude Oorlog-sjablonen te persen, maar ik kan hem onmogelijk in het huidige sociale systeem laten passen. De toezicht Het tegenstrijdige beeld van Vilhelm Moberg wordt begrijpelijk als men Mobergs geschriften ziet als onderdeel van de linkse volkstraditie die sinds de Franse Revolutie heeft bestaan. Het omvat niet alleen de arbeidersklasse in engere zin, maar de werkende mensen. In Mobergs tijd waren dat de gewone mensen, d.w.z. de boeren, de kleine boeren, en vandaag de arbeiders, de ambtenaren, de gezondheidswerkers, de zakenlieden, d.w.z. de overgrote meerderheid van de bevolking.

Denna folkliga vänster inskränks inte till partier och människor som kallar sig socialistiska, vänster eller vad man vill utan är mycket bredare. Det är den vänster som vill återerövra den medvetet utelämnade historien, eller som Valter Sträng säger: “Jag vill återuppväcka de döda” och med det menar han träskofolket och dess historia.

Het is de strijd tegen de corrupte autoriteiten, die Moberg al begon in Geld tekort, vervolgd met in A P Rosell Bank Directeur en culminerend in de rechtszaak. Mijn Vilhelm Moberg behoort tot die traditie, en hij is er een prominent figuur in!

Commentaar van de auteur op de herpublicatie

Titels vrijboren bonde past bij de pagina Allmogens hoogtepunten van Moberg en daar past Johan Norberg waarschijnlijk maar ten dele in [in verwijzing naar Norbergs boek Vilhelm Moberg de Verzetsman en zijn artikel over Vilhelm Moberg's strijd tegen het gezag]. Maar er zijn ook andere kanten, kanten die ik wil benadrukken! Daarom zou ik de volgende opmerkingen willen maken. Het eerste is een citaat van Soldaat met gebroken geweer waar Moberg Valter Sträng het volgende over zijn jeugd laat zeggen:

“Här hade jag min barnaväxt, fattig och torftig…Fosterlandet skänkte mig inga möjligheter, men hindrade mig inte heller från att själv erövra möjligheterna…i ett land utan denna mänskliga frihet hade min växt möjligen blivit förkvävd. Av det land…man födes inom har man rätt att kräva detta: Möjligheterna – och lika möjligheter! En utjämnad av denna skillnad i lotter är ett krav som min känsla för rättvisa uppburit genom åren…Fattigdomens lott skall ingen försöka göra vacker i mina ögon. Fattigdomen är enbart ful och förnedrande och förbittrande… och är en olycka, men icke någon nödvändig, av ödet pålagd olycka…Men den kan kanske i något fall skapa sig sin motvikt…i föresatsen att komma över dess förnedring. Så har det kanske varit i mitt fall.”

Moberg ziet klassenverschillen/ongelijkheid dus niet als door het lot opgelegd, maar als het resultaat van de klassenmaatschappij.

Sommigen, zoals Johan Norberg, willen van Moberg een liberaal maken, en die kant bestaat zeker ook. Maar men vergeet dan wat Moberg schreef in de Laatste Brief aan Zweden:

När Karl-Oskar anklagar jägaren Nöjd för att hans hundar dödat får på hans marker så svarar Nöjd: “Dina marker Nelson… de är lika lite dina som mina! …Allt landet här är stulet från indianerna!” När Karl-Oskar svarar att han inte stulit utan köpt svarar Nöjd: “Men du har köpt tjyvgods! Du har fått allt förbannat cheap… Språka du tyst om dina marker, Nelson.” Karl-Oskar hotar att angripa Nöjd som då säger: “Din handel är hederlig, allright. Den är gjord efter lagen. Lagen som de vita stiftat efteråt – efter stölden. Men du kan inte köpa ett kappland mark i Amerika som inte är tagit eller lurat från indianerna! Vad hade regeringen betalt dem för hela Mississippidalen? … En 200-dels cent för en acre… För den fruktbaraste jorden i världen. Det var tjuvarnas pris… och inte ens denna spottstyver kunde indianerna få ut! Det var bara svälten kvarlämnad åt dem! Behåll dina fåraskinn, Nelson. Köss mej sen i asshålet!”

Of in de vrouw van de man:

När Håkan inte kan betala sina skulder och föreslår att man ska stjäla ihop det blir Märit förskräckt och säger att skuld måste betalas av alla hederliga svarar Håkan: – “Hederlig? Vem är hederlig, känner du nån… Eller kunde hon säga vem som sålde jord åt den förste bonden? Nej… ty den förste bonden stal jorden… Märit menar att den som odlat upp jorden har ärligt betalt med sin möda” och Håkan svarar: – jag har mödat mig sju år på mina åkrar, men de är inte mina än. De blir aldrig mina!… nu hade 7 år av hans liv gått åt för att köpman Schörling skulle få sin årliga ränta… nu kunde det räcka. Man tänkte förstås att han skulle låta det fortgå på samma sätt … ända tills han bars till graven. Då kunde ju en präst stå upp vid hans mull och säga: “Här i kistan vilar Håkan av Ingelssönernas släkt. Av jord är han kommen, hans liv gick åt till betalning av räntor och skatter för jorden, till jord skall han åter varda!”

Moberg ziet dus dat privébezit niet iets natuurlijks of eeuwigs is. Allmogens citeert terecht veel van Moberg over oorlog en vrede, over de verdediging van het land (wat ik aanstip in de tekst over Moberg en Dacke). Er zijn hier ook citaten die Moberg's inzicht in de klassenmaatschappij tonen.

Moberg påtalar att “alla krig uppstår ur sociala problem” (skriften Nordeuropa 1938) och “Det är ju ytterst om jordens naturtillgångar som människorna idag kämpar…” (ur Oxford och vi, Voor je eigen zaak s 17) och avvisar därmed den idealistiska syn som den s.k. Oxford-rörelsen förde fram under 30-talet. Moberg skriver ironiskt om förvaltartanken som Oxford förespråkar och konstaterar att då kan godsägaren fortsätta att “förvalta” sin egendom för han avkrävs inte redovisning i denna världen! Men hans statare är och förblir statare, det är nu så bestämt enligt Guds förordning! Moberg konstaterar att Oxfordrörelsen inte vill ändra fördelningen av jordens håvor – det bestående skall lämnas ifred!

Moberg maakt hier een bijna historisch-materialistische analyse van de Oxford Beweging, hij ziet het klasse-karakter ervan.

Van een bijna kritiekloze bewonderaar van de Verenigde Staten, werd Moberg in de loop van de jaren zestig steeds kritischer, niet in het minst ten aanzien van de toen nog voortdurende oorlog in Vietnam. In een nawoord bij het boek De onbekende familie (1968) schrijft hij:

“Jag anser inte att Amerika har några godtagbara skäl att föra krig i Asien… jag kan inte på något sätt se det som USA: s försvarskrig. Den väldiga amerikanska kontinenten är ju inte på något sätt hotad av Nordvietnams folk även om dess regim är kommunistisk…

De sterkste militaire macht ter wereld... laat voortdurend bommen vallen op de arme boeren van Noord-Vietnam... en het slachtoffer van de Amerikaanse bombardementen is een primitief boerenland dat de agressor niet kan bereiken met overeenkomstige terreurwapens in zijn eigen land... Wij zouden nu toch een van de grootste en meest fatale leugens uit de wereldgeschiedenis moeten doorzien: dat een volk zijn vaderland kan verdedigen door andere volkeren aan te vallen, dat het vaderland ook in andere landen verdedigd kan worden."

Abonneer je op YouTube:

---

Als je het waardeert Allmogens Onafhankelijk werken om onze mooie Zweedse geschiedenis en Noordse cultuur uit te beelden, u bent van harte welkom om iets leuks te kopen in de winkel of ons te steunen met een vrijwillige donatie. Dank u bij voorbaat!

Steun Allmogens via Swish: 123 258 97 29
Steun Allmogens door sluit u aan bij
Steun Allmogens in uw testament