Over de kerstvieringen van vroeger en "de wol over je ogen trekken"

”Småländsk jul” är en gammal målning av Pehr Hörberg från 1785, 232 år gammal, och målningen är enligt Nordiska Museet den äldsta bild som finns av julfirande i Sverige. I förgrunden leker några ”dra kavle” i halmen som täckte golvet.

Vad går då leken ”dra kavle” ut på? Jo, det är en mycket gammal kraftmätning, en typ av dragkamp, med anor från åtminstone vikingatiden – sannolikt ännu äldre. I boken Viking gevechtskunst (2015) nämner Lars Magnar Enoksen leken, som också kallades ”dra hank” eller ”dra handkavle”. Han beskriver den så här:

Twee mensen die elkaars kracht wilden testen gingen op de grond tegenover elkaar zitten en plaatsten de zolen van hun voeten tegen de zolen van de voeten van hun tegenstander. Vervolgens strekten zij hun armen uit en grepen een sterke boomtak (trekknots) of een stevig stuk touw, waarbij zij niet zelden een gebonden cirkel vormden (trekbeugel). Het was ook mogelijk de polsen van de tegenstander vast te grijpen (trekken aan de handboei), maar in dit geval werd nog meer behendigheid en rugkracht van de deelnemers gevraagd, aangezien zij zich in een meer voorwaartse en minder voordelige of neutrale uitgangspositie bevonden dan bij het knuppeltrekken en het trekken aan de hand.

Als een knots werd getrokken, zou de stok of boomtak zich vlak boven de voeten van de twee strijders bevinden als het gevecht begon. Om het zo eerlijk mogelijk te maken, had ieder een buiten en een binnen tag (vergelijk met worstelen met vaste tags, zij en zij). In het geval van hand- of touwtrekken hadden beiden een greep aan elk uiteinde van het touw, zodat het niet nodig was elk van de buitenste en binnenste grepen te nemen, aangezien beiden dezelfde greep hadden. Bij het handschaak hadden de bada-strijders dezelfde greep op de polsen van de tegenstander, maar zij konden ook hun vingers krullen en zo de handen van de tegenstander haken.

Als een persoon met superieure kracht tegenover een zwakkere man of vrouw stond, mocht de sterke man of vrouw slechts met één hand grijpen, terwijl de zwakkere man of vrouw met beide handen mocht grijpen. De bedoeling was natuurlijk om de strijd zo gelijk en eerlijk mogelijk te laten verlopen.

De verliezer was de eerste die de knots, het touw of de pols van de tegenstander losliet. Je kon het touwtrekken ook winnen als je erin slaagde je tegenstander van de grond te tillen, mits de tegenstander zijn greep niet losliet.

Här har vi en tradition som bara väntar på att återinföras i det svenska julfirandet. Att uppmuntra den kroppsliga styrkans förädling hos kommande generationer är aldrig fel. Så strö ut lite halm på golvet, hitta er en redig trädgren, och lär barnen att ”dra kavle” i jul!