De geschiedenis van Skåneland in Skåneland's scholen

Het nieuw ontdekte land

In de tweede helft van de 19e eeuw werd een nieuw land ontdekt. In tegenstelling tot de gebieden die in dezelfde tijd door Livingstone en Stanley werden verkend, lag het in het binnenland van Afrika. De ontdekker was geen stoutmoedige reiziger in verre delen van de wereld. Hij was een meester-vakman, volledig opgaand in zijn werk, en zijn naam was Martin Weibull.

In 1844 richtte bisschop Wilhelm Faxe in Lund een vereniging op onder de naam "Vereniging voor de geschiedenis en beschrijving van Skåne". In het verlengde hiervan werd in de jaren 1860 de Vereniging voor de Oude Monumenten en Geschiedenis van Skåne opgericht. In 1868, begon deze vereniging met het uitgeven van de serie "Verzamelingen voor de geschiedenis, oudheid en beschrijving van Skåne"uitgegeven door Martin Weibull. Reeds in het eerste nummer hiervan maakte hij melding van zijn grote ontdekking, de culturele eenheid die hij Skåneland noemde. Dit omvat Halland, Skåne, Blekinge en Bornholm, "deze delen van een geheel verbonden door alle politieke, kerkelijke en sociale banden"die tot de jaren 1650 "een perfect gemeenschappelijke geschiedenis" hadden. Voor hem was deze diepgaande culturele landschappelijke eenheid een levende, uitnodigende realiteit gedurende zijn hele werkzame leven, waaraan hij zijn beste krachten wijdde. "Halland, Blekinge en Skåne zelf waren met Bornholm verenigd door een gemeenschappelijke wet, de Skåne-wet, en vormden zo het 'Land' Skåne, een geheel dat een zeer prominente plaats innam in de vroegste geschiedenis van Denemarken, met als centrum de districtsraad van Lund, waar de politieke rechten werden uitgeoefend, terwijl de afzonderlijke districtsraden van de delen verantwoordelijk waren voor de rechtspraak. De kerkelijke grondwet voegde ze ook samen tot een bisdom onder de gemeenschappelijke naam Skåne. In de Knytling sage wordt deze naam reeds in de ruimste zin gebruikt: in de Middeleeuwen (1332-1360) verenigd met Zweden, werden deze graafschappen gegroepeerd onder de gemeenschappelijke naam "Koninkrijk Skåne". Martin Weibull vond het blijkbaar een echte vergissing om de historische presentatie van deze vier zustergemeenten, die ooit samen het hele oostelijke derde deel van Denemarken uitmaakten, op te splitsen. Hij schrijft:

"Evenmin kan dat leven gedeeltelijk worden voorgesteld, dat als een samenhangend geheel binnen deze gemeenschappelijke samenlevingsvormen heeft geleefd en bewogen, en als zodanig is opgenomen in de hogere eenheid van de staat, zonder enige verminking van de historische werkelijkheid.". Zelfs na de eenwording met Zweden "de Scanische graafschappen hadden een gemeenschappelijke geschiedenis, en zelfs in latere tijden, nu de ontwikkeling van de staat als geheel de ontwikkeling van het platteland overschaduwt, vormen de natuurlijke ligging van het land, zijn volkscultuur en volksgebruiken, de kerkelijke en wetgevende indeling die het grootste deel ervan nog steeds gemeen heeft, en vooral de herinnering aan gemeenschappelijke lotsbestemmingen, evenzovele banden van gemeenschappelijkheid voor de vier administratieve en bestuurlijke districten Halmstad en Carlskrona, Christianstad en Malmöhus, waarin het oude Skåne nu is verdeeld". (Cursief van de auteur.)

Zo kon de baanbrekende en toonaangevende historicus van Skåne meer dan tachtig jaar geleden schrijven. Maar zijn woorden hebben nog niets aan actualiteit ingeboet. Ook al is dit landschap, dat wij bij gebrek aan een betere term Skåne-land noemen, voor de meeste inwoners nog een onontdekt land, ook al speelt het momenteel geen grote rol in het publieke bewustzijn, het bestaat niettemin als een eerbiedwaardige realiteit die nooit kan worden uitgewist. Met name op het platteland is het overal gemakkelijk te vinden, in Halland, Blekinge, Skåne en Bornholm. Bovenal kenmerkt het onze "uitzonderlijk rijke volks- en populaire cultuur" om de woorden van professor Martin P:n Nilsson te gebruiken. Hiervan kunnen we niet zonder enige trots zeggen dat het door alle eeuwen heen als een solide rots heeft gestaan. Voor ons, kinderen van de laatste tijd, heeft het zo een bijna ononderbroken continuïteit door de eeuwen en millennia heen kunnen bewaren, ondanks alle politieke, religieuze, nationale en sociale veranderingen. Het is een heilig erfgoed dat nooit verloren mag gaan. Het moet worden doorgegeven aan onze kinderen in een verrijkte vorm. Maar om onze uniciteit beter te leren kennen en begrijpen, om steeds duidelijker te beseffen hoe kostbaar en onvervreemdbaar zij is, moeten wij steeds weer terugkeren naar de bron ervan, haar volgen tot aan haar wortels, met andere woorden ons verleden steeds beter leren kennen. Noorwegen en Finland, waarvan de geschiedenis bepaalde gelijkenissen vertoont met die van Skåne, leerden in de loop van de 19e eeuw steeds meer zichzelf te worden en een nieuwe culturele renaissance te verwezenlijken, die nog steeds voortduurt. Men kan alleen maar wensen dat zoveel mogelijk mensen in onze vergeten regio de kans krijgen om dezelfde ontdekking te doen als Martin Weibull.

Op zoek naar een boek

Ja, het moet op den duur vreemd aanvoelen om het land waar je woont niet echt te kennen. Wie ons oude, interessante Skåne heeft gevonden, wil graag dat anderen dezelfde aangename ontdekking doen. Reeds in het eerste nummer van "Samlingar till Skånes historia, fornkunskap och beskrivning" wordt aangekondigd, dat "een lid heeft de vereniging in de gelegenheid gesteld een prijs van 15 carolins toe te kennen voor een bevredigende behandeling van een van de volgende onderwerpen: ... De geschiedenis van Skåne in een eenvoudige en populaire presentatie om op school en thuis te lezen". Er wordt uitdrukkelijk gesteld dat het nieuwe boek "het hele oude Skåne moet bestrijken". (Halland, Blekinge, Skåne en Bornholm). Maar toch, de "bijzondere aandacht te besteden aan de overgangsrelaties in de beschrijving van de Zweedse geschiedenis van Skåne". Reeds in deze tijd, toen in Skåne na bijna twee eeuwen van sluimering het historisch bewustzijn langzaam ontwaakte, werd hier dus een wenselijk doel van de eerste orde voorgesteld als een "leerboek over de geschiedenis van Skåne voor schoolgebruik". In de publicatie Det Skånska Problemet uit 1923, die uitsluitend handelt over de historische positie van Skåne, wordt als een van de redenen voor onze huidige verwrongen houding ten opzichte van de geschiedenis van onze voorouderlijke landen genoemd dat "De kinderen van Skåne zullen nooit de kans krijgen om de geschiedenis van Skåne en de lotgevallen en avonturen van de vaders van Skåne te leren kennen". Dus ook hier is een leerboek nodig.

In het voorjaar van 1928 had een schrijver in Politiken met veel herkenning naar Het Scanisch Probleem verwezen. Hij werd scherp tegengesproken door professor Bertil Ohlin, die beweerde dat er in Skåne niemand was die de ideeën van dit boek deelde en dat de studenten in Lund het als een schertsblad lazen. Grappig genoeg ontstond kort daarna een heel koor van getuigen, die allen aandrongen op een populaire presentatie van de geschiedenis van onze vergeten provincie. Dit is gebeurd in een onderzoek dat is ingesteld door de krant Arbetet. Professor Hans Larsson legde onder andere uit: "Het plan om een geschiedenis van Skåne te maken heeft mijn warmste sympathie". Professor Lauritz Weibull schrijft: "Niemand kan meer sympathie opbrengen dan ik voor het idee van een Scanische geschiedenis, geschreven voor algemene lectuur in onze nederzettingen". De verklaring van professor Martin P:n Nilsson gaat in dezelfde richting: "Als er één regio in Zweden een speciale historische behandeling verdient, dan is het Skåne wel, vooral vanwege het grote belang en het unieke karakter van deze provincie." Een soortgelijk standpunt wordt ingenomen door de huidige contractuele priester Albert Lysander, de volksschoolleraar Eric Bladh, de bankmeester Jöns Nilsson en de uitgever William Lengertz in Malmö, de kunstenaar Ernst Norlind in Borgeby, de volksschoolleraar Nils Westergren in Landskrona, de schrijver Theodor Tufvesson als vertegenwoordiger van het traditionele Österlen, de barones Coyet in Torup en de volksschoolleraar Harald Lindal in Trelleborg. Deze laatste verdiende zelfs de prijs die in 1868 was uitgeloofd voor een geschikt leerboek over de geschiedenis van Skåne. In 1924 werd zijn Skånes Historia gepubliceerd, waarvan de tweede, uitgebreide editie in 1930 kon volgen. En hoewel hij, in tegenstelling tot de feministische opvatting, zijn werkterrein beperkt tot de provincie Skåne alleen, met uitsluiting van Halland, Blekinge en Bornholm, en zijn verslag besluit met het jaar 1719, is zijn kleine, heldere, geconcentreerde leerboek van fundamentele waarde. Nu hebben we tenminste een nuttig boek, een klein begin van iets dat groter kan worden en ons allen kan helpen om te herinneren, om voor onszelf het land terug te winnen dat voor altijd verloren leek.

De school moet helpen

Hoewel het schoolonderwijs in de geschiedenis van onze vaderlanden niet zo vaak genoemd wordt in het Arbeidsonderzoek van het voorjaar van 1928, is het toch duidelijk dat degenen die daarin het woord voerden niet in de laatste plaats het werk van de school op het oog hadden. Want waarom zou men zo vurig verlangen naar een populaire, meeslepende presentatie van onze rijke, oude geschiedenis, een "Skåne Grimberg", als deze niet vooral beschikbaar zou worden gesteld aan de opgroeiende jeugd in onze scholen? En waar zou men een warmere belangstelling voor het onderwijs van de geschiedenis van Skåne kunnen verwachten dan bij de leraren van Halland, Skåne, Blekinge en Bornholm?

In zijn eerder geciteerde antwoord op een enquête in Arbetet benadrukt professor Martin P:n Nilsson "het grote belang en het unieke karakter van Skåne". Barones Henriette Coyet wijst erop, dat we "heeft in al zijn wisselvalligheden het provinciale karakter gedragen dat wij op een grootse en schitterende manier hebben bevestigd". Maar je kunt het pas echt begrijpen als je hebt gezien hoe het zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld. "Liefdadigheid begint thuis". Het jonge kind voelt eerst de band met huis en gezin, dan met het geboortedorp en de provincie, en tenslotte met het land waartoe hij behoort en met de hele mensheid. Hoe sterk wij ons ook verbonden voelen met de hele vroegere geschiedenis van Zweden, zelfs vóór de jaren 1645 en 1658, het is niet meer dan een natuurlijke neiging die ons er ook toe brengt de levende band met onze eigen streek, met onze eigen voorouders door de eeuwen heen, te versterken. Geen verovering van buitenaf kan het oude land van onze voorvaderen afpakken. Ze staan er nog steeds, onze oude monumenten, en spreken tot ons met hun machtige stem, van de steenhopen, de reusachtige grafheuvels en de gracht van Kivik tot de vesting Varberg, de ruïnes van Hammershus, de kerk van Kristianstad, Vidtskövle en Rosendal. Men denkt tenminste, dat het iets zou betekenen, dat wij niet alleen Zweden of Denen zijn, maar ook Hallaniërs, Blekingiërs, Scaniërs en Bornholmers. Daarom is het van vitaal belang voor ons allen, als wij eenmaal hebben leren inzien wat er op het spel staat, dat de school in actie komt, dat onze kinderen het verleden van hun eigen land meer en meer leren kennen en liefhebben, dat zij regelmatig onderricht krijgen in de geschiedenis van het oude Skåne.

Ja, scholen zouden op dit gebied eerder helpen dan hinderen. Door de manier waarop de geschiedenis nog steeds op sommige plaatsen in onze scholen wordt onderwezen, zouden kinderen zelfs hun eigen voorouders als vijanden van hun land kunnen gaan beschouwen. Een treurig voorbeeld hiervan wordt gegeven door Baroness Coyet in haar antwoord op een vraag in Arbetet. Daar vertelt zij over een Gustav Vasa-verjaardag, die in een kleine school in een Scanisch dorp wordt gevierd met gejubel over de gedode "Jutars" (misschien was meer dan één van hen Scanisch), die in de rivier de Brunnbäck werden gedreven. In zijn antwoord op de vraag, herinnert professor Lysander ons eraan dat "De heldendaden van Carl X Gustaf en Erik Dahlberg op het ijs van de Belts waren een boodschap van verdriet voor onze vaders". Hij wijst er ook op dat "Gustav Vasa, Västerås Riksdag en Olaus Petri hadden niet de minste invloed op het nationale en religieuze leven van Skåne". In een grappiger artikel in Stockholms Dagblad naar aanleiding van Arbetets enquete, wijst advocaat Carl Romanus erop dat "Gustav II Adolf was ooit erg populair in Skåne". En dat was het, "toen men dacht dat hij was verdronken in het Vittsjönmeer".

Dergelijke uitspraken kunnen vreemd en eigenaardig lijken voor velen, wier gedachten geneigd zijn andere wegen in te slaan. In feite wijzen zij op de objectieve waarheid, die misschien een tijdlang over het hoofd wordt gezien en vergeten, maar die niet zo gemakkelijk volledig kan worden vernietigd. Want de waarheid is een spirituele kracht. De mensen die in Halland, Skåne en Blekinge hebben gewoond, gewerkt en gevochten, zijn onze eigen vaders. Wij zijn geenszins de afstammelingen van immigrantenveroveraars. De mensen zijn sterk die de affiniteit met hun vaders voelen. Maar zwak en verachtelijk zijn de mensen die de band met hun vaders trachten te verbreken of hen zelfs ontkennen. Wie kan respect hebben voor zoiets? Niemand die echt van zijn oude Skåne houdt, zou kunnen wensen dat het een verlaten niemandsland wordt, dat niemand wil kennen, waar niemand naar vraagt, dat onze voorouders, die zoveel voor ons hebben gedaan, vaders zonder zonen worden, die volledig vergeten worden door hun eigen kinderen, die nooit kaarsen komen aansteken of bloemen op hun graf komen leggen. "Nooit"zegt Theodor Tufvesson in Arbetet in het voorjaar van 1928,"de tijd voor het publiceren van de geschiedenis van Skåne is meer geschikt dan nu. Wij hebben dat referentiepunt nodig dat de geschiedenis van onze vaderen ons geeft - te midden van een tijd van verwarring. Alle Scanianen moeten greep krijgen op de traditie, die er diep in zit, en die we niet kunnen missen."

Een erfenis van miljoenen aan vele erfgenamen

Maar daarvoor moet de kennis van de oude geschiedenis van ons land niet het voorrecht worden van een paar intellectuelen, maar het eigendom van ieder mens. Het historisch bewustzijn waaraan het de inwoners van Skåne, om de woorden van Henriette Coyet te gebruiken, "lang heeft ontbroken", moet nieuw leven worden ingeblazen. Tot nu toe is ons oude verleden voornamelijk bestudeerd door een betrekkelijk kleine groep historisch bewuste en geïnteresseerde mensen met een kerngroep van vermoeide gespecialiseerde historici. "Wetenschappelijk gezien, is het materiaal zeer vervalst"zegt professor Lauritz Weibull. "We beschikken nu over een zeer rijke verzameling materiaal", schrijft volksschoolleraar Nils Westergren in maart 1928. In verband met Arbetets enquete wees uitgever William Lengertz erop hoeveel er over Skåne te vinden is in de geschiedenis van oudere tijden. Sindsdien zijn er verscheidene jaren verstreken. Ongetwijfeld is er nog meer materiaal verzameld. Het komt er nu op aan dit alles meer en meer toegankelijk te maken, niet alleen voor enkele geleerden, maar voor ons hele volk. En dit kan het beste gedaan worden door het fundamentele werk van de school. Zelfs het beste volkstellingsboek kan op den duur niet zoveel voor de belangen van de huisgemeenschap doen als een geregeld onderricht in het ontbrekende onderwerp, dat dan een integrerend deel uitmaakt van het schoolprogramma en zo generatie op generatie aan het volk wordt doorgegeven.

Skåne's bevolking telt nu meer dan een miljoen mensen. De geschiedenis is zowel rijk als interessant. In het eerste nummer van het hierboven geciteerde tijdschrift schrijft Martin Weibull dat de geschiedenis van Skåne "misschien juist door zijn eigen historische tussenpositie de rijkste en meest onafhankelijke is van alle Scandinavische provincies, met uitzondering misschien van Sleeswijk". In zijn bovengenoemd artikel in Arbetet wijst zijn zoon Lauritz Weibull erop dat "Skåne stond in de steen- en bronstijd aan de spits van de culturele ontwikkeling, en het latere Lund was eeuwenlang het spirituele centrum van Scandinavië". In feite is het een zeldzaam en rijk verhaal dat we in de handen van onze kinderen kunnen leggen. De prachtige oude verhalen uit de prehistorie, die vertellen over koning Skjold en zijn geslacht, het verhaal van Harald Hildetand. "Odins lieveling", de bouw van Dannevirke, de invoering van het christendom, de regering van Canute de Grote, de periode van de grote Lunterse aartsbisschoppen, de volksopstand tegen Absalon, Andreas Sunesen en Dannebrogen, de strijd tussen staat en kerk aan het eind van de 13e eeuw, de spannende veldslagen van de 14e eeuw, Halmstad, de congresstad van de Unietijd, het drama van de gravenvete, Christian II:levenswerk, het levensverhaal van Poul Helgesen, de Lutherse reformatie in Malmö, en de Skåne-landgoederenrenaissance en haar rijke bloei. Tyge Brahe's baanbrekende wetenschappelijke werken en nog veel, veel meer.

Maar aan de andere kant is er nog een ander feit dat in dit verband het vermelden waard is. Als men spreekt over "oudheid", over de "eeuwigheid" van een natie en dergelijke, moet men bedenken dat vrijwel geen van de landen van het huidige Europa veel ouder is dan 1000 jaar. Tot de oudste behoren Denemarken en Zweden. In feite is de schat aan oude herinneringen van de mensen vrij beperkt. In inheemse toespraken en liederen zijn het meestal dezelfde grote namen, dezelfde oude schatten, die steeds terugkomen. Daarom is het verleden van een volk ook een onschatbare schat, een geestelijk kapitaal dat op den duur onbereikbaar is, en dat men zich niet al te gemakkelijk door wie dan ook zou laten ontnemen of ontnemen. Het is een gemeenschappelijk erfgoed, waarin allen, de armsten zowel als de rijksten, een gelijk aandeel hebben. De opgetekende geschiedenis van Skåne vóór 1650, ten minste acht eeuwen, is een rijkdom voor ieder van ons, een erfgoed dat wij allen het recht hebben te koesteren. Het is bewaard gebleven in de geschriften van geleerden. Het moet meer en meer ter beschikking van onze kinderen worden gesteld. En dat is precies wat scholen moeten doen. Het kan alle kinderen van Skåne helpen om hun oude land te ontdekken.

Een actuele programmaverklaring

"Het kan nauwelijks als onprofessioneel worden beschouwd"schrijft professor Lauritz Weibull, "Wij geloven dat het geschiedenisonderwijs op scholen, van de laagste tot de hoogste, zo gereorganiseerd moet worden dat we niet langer uitgesloten zijn van de kennis van ons eigen verleden.". (Cursief van de auteur.) Dit is het grote agendapunt voor alle Skåne geesten op dit moment. Onlangs nog hebben vooraanstaande schoolmeesters dit in de krant Kvällsposten in Malmö verklaard. Maar om dit te verwezenlijken, moeten wij de steun hebben van de scholen van Skåne - Voor degenen die een beetje hebben nagedacht, zal het moeilijk zijn om de woorden van professor Weibull tegen te spreken, niet in te zien dat het een legitieme eis is dat wij spoedig regelmatig onderwijs in de geschiedenis van Skåne krijgen op de scholen van Skåne.

Abonneer je op YouTube:

Als je het waardeert Allmogens Onafhankelijk werken om onze mooie Zweedse geschiedenis en Noordse cultuur uit te beelden, u bent van harte welkom om iets leuks te kopen in de winkel of ons te steunen met een vrijwillige donatie. Dank u bij voorbaat!

Steun Allmogens via Swish: 123 258 97 29
Steun Allmogens door sluit u aan bij
Steun Allmogens in uw testament