Op de lange termijn

Men begrijpt zeker iets heel wezenlijks wanneer men de breuk tussen de verschillende stromingen, die onze tijd zijn inhoud geeft, ziet vanuit het gezichtspunt van een strijd tussen een korte- en een langetermijngevoel van het leven. Het valt gemakkelijk te voorspellen dat deze formule, even min als enige andere, waaronder men de oneindig gevarieerde verscheidenheid van het leven tracht samen te vatten, volledig recht kan doen aan de afzonderlijke verschijnselen die eronder worden geschaard. Een dergelijke zuivering van begrippen kan niet alleen worden verdedigd, maar zij kan ook als noodzakelijk worden beschouwd. Zonder dat kan geen overzicht worden verkregen over de toestand van de tijd en kan geen vruchtbare verandering van mening tot stand komen. Concepten zijn abstracte grootheden; de manifestaties van een stroom van tijd in actie worden aangetast door een overeenkomstige unidimensionaliteit. Het zien van de tegenstellingen van de tijd onder een min of meer gezuiverd geheel van ideeën heeft dezelfde betekenis als breed waarneembare, onmiskenbare signalen voor de strijdende legers.

Eén opvatting zou kunnen worden gekarakteriseerd door Heidenstams woorden over dit land waar onze kinderen eens zullen wonen en onze vaders onder het kerkdak zullen slapen. Het gevoel tot het verleden en tot de toekomst te behoren is de blijvende spanning. Die visie op het leven is te vinden in een veelheid van onthechtingen. Het is niet alleen gegroeid uit een gevoel van verwantschap, maar vindt er van tijd tot tijd nog steeds uiting in. Voor zover dit oorspronkelijke kader zich uitstrekt tot de geestelijke voorouders en invloed, breidt het gevoel erbij te horen zijn wortels uit tot de gebieden van spirituele cultivatie. Men voelt zich een uitdrukking en deel van de ziel van het volk, die leeft in de taal die zijn vaderen spreken, in de literatuur waarin het zijn tractaten en zijn aard openbaart, in het rechtssysteem en de sociale orde die, als een koraalrif, voortdurend door de zon, de lucht en het schuim van het water wordt bestormd, al zinkt zij haar grondvesten in de duistere diepten, waar geen straal van herinnering kan doordringen, de ziel van het volk, die leeft in de eigenaardige manier van denken, voelen en zijn, van reageren op het leven en het bestaan, die elk volk als zijn bijzondere erfenis heeft.

Dit gevoel van saamhorigheid kan op allerlei manieren tot stand komen. Het wordt gewekt door de natuur van het land, door de wildernis en door de akkers van de oude gecultiveerde dorpen, door de straatperspectieven, door het oude en oude niet minder dan door het ontluikende jonge, reikend naar dagen die nog steeds hun tijd uitzitten aan de deur van de toekomst. Oude gebouwen, het weerspiegelende natte asfalt van de straten, de weerkaatsing van het lantaarnlicht in de waterdruppels die glinsteren op de takken van de bomen, het kan allemaal het gevoel oproepen van het leven dat zich niet alleen om ons heen uitstrekt, maar ook voor en achter ons.

Het levensgevoel kan hierop afgestemd worden en de momenten vullen met zijn ervaring. Het is niet weglopen van het eigen ik, het is het waarnemen in zijn context met zijn voorwaarden en gevolgen. Waar gevoel wordt omgezet in wil, breekt het los in zorg voor de gemeenschap die bestaat in het leven van het volk en van de cultuur. Zij openbaart zich in de zorg voor alles wat de voorwaarde vormt voor de bloei van de cultuur, het vrije bestaan van het volk en de heiligheid van het creatieve denken. Alle creativiteit is een kind van de vrijheid. In de schaduw van dwang heeft de scheppende kracht de neiging te vervagen. Alleen de wens om een uitlaatklep te creëren voor de stroom van het leven kan iets bereiken dat de moeite waard is. En de schepping zelf wordt in stand gehouden door de zekerheid van saamhorigheid. De uitdrukking van gedachte en gevoel, in de vorm die zij zoeken, verlost niet alleen het ziele-leven waaruit zij voortkomen, maar ook al het hunne dat in dezelfde richting wordt getrokken.

Deze benadering van het bestaan veronderstelt dat het leven op langere termijn wordt gezien dan het eigen individuele bestaan. Wanneer men het zicht laat beperken, wordt de formule "na ons de zondvloed", d.w.z. moge de zondvloed komen, als wij maar weg kunnen komen. Het is de suggestie dat het huidige culturele tijdperk op zijn val afstevent die tot uiting komt in de onverschilligheid voor wat er morgen zal gebeuren. Zonder een dergelijke overtuiging wordt dezelfde levensoriëntatie aangetroffen bij hen die de machtsmiddelen van de maatschappij willen gebruiken om hun eigen specifieke belangen te verwezenlijken. Alle demagogische pogingen zijn uitingen van zo'n geest. Dit is altijd te vinden in alle tijden, maar het heeft zijn vruchtbaarste bodem in de dagen van volksoorlogen. Dan hebben degenen die zich het minst verbonden voelen met het culturele leven, het meest te zeggen. Dan is het het beste om te proberen op te klimmen naar macht en invloed op de schouders van de massa's. Dan kunt gij het u vandaag gemakkelijk maken en allerlei vreugden en verliezen beloven aan hen op wier instinct gij een beroep doet. Morgen zal teleurstelling komen, maar die tijd, die smart. Wat is morgen voor ons? We leven vandaag. Als we veel problemen maken voor degenen die na ons komen, is dat hun zaak.

Demagogie is ingesteld op predatie. Het is altijd haar losgeld geweest om de opgestapelde belastingen te roven en te verdelen. Zij heeft nooit begrepen wat dit betekent, of beter gezegd, zij heeft zich nooit afgevraagd wat de diepgaande gevolgen zijn van het verbreken van de sterke band tussen de generaties, namelijk de overdracht van de erfenis van de ene generatie op de andere. Het heeft niet de visie op het bestaan van het volk en van het land gezien, die van de individuen van deze tijd offers eist om de toekomstige onafhankelijkheid van het land veilig te stellen. Het is verwerpelijk als staatkunde op lange termijn. Het offert omwille van het gemak nationale middelen op, die voor het moment gespaard kunnen worden, maar die, wanneer ze morgen nodig zijn, niet haastig hersteld kunnen worden. Dat de reputatie van de natie lijdt onder haar klaarblijkelijk onvermogen om haar huis in orde te houden, wordt niet gevraagd door hem die zich niet verwondert over morgen. De opvoeding van het volk, de instandhouding van het ras, de bevordering van de cultuur, dat zijn allemaal zaken waarmee hij zijn geest niet bezighoudt, want zijn blik is beperkt door zijn eigen leven. Het verraad van de jeugd, de verbreiding van onverschilligheid voor de grote vragen van de cultuur, het verval van het openbare fatsoen, is onverschillig voor hem die niet vraagt naar morgen.

Alleen hij die vrijheid verwart met het recht om het streven naar menselijkheid los te laten om terug te zinken in het bestaan van de drift, waarvan de zuivering en verfijning tot iets intellectueels, esthetisch en zedelijk hogers juist het kenmerk van menselijkheid is, alleen hij kan het paradoxaal vinden dat het de langzichtige levensvorm is die vrijheid als hoofdwoord heeft, de kortzichtige levensvorm die dwang heeft. Vrijheid heeft te maken met de zelfhardheid die het dictaat van het moment doorbreekt om lucht te geven aan iets dat zich van binnenuit wil ontplooien. Hij die ziet hoe het leven met zijn problemen, taken en stemmingen opwaarts vloeit naar het verleden van familie en mensen en spirituele cultivatie, en door de kleine stroom van zijn eigen persoonlijkheid verder vloeit naar de toekomst, gaat zorgvuldiger met deze dingen om dan hij die zijn gezichtsveld beperkt tot wat tussen zijn geboorte en dood ligt. Wie verantwoordelijkheid voelt tegenover het verleden en de toekomst, voelt ook de verplichting vrij te zijn en vrij te denken. Alleen zo kan hij iets van waarde aan het licht brengen. De levensader van cultuur is vrijheid. Zonder dat, is er geen schepping. Niemand kan het ademen zonder de grootst mogelijke ruimte te zoeken voor zijn eigen individualiteit en die van anderen.

De kortzichtige mensen houden van dwang. Het tilt de verantwoordelijkheid van de schouders van individuen naar degenen die het voortouw nemen. Het wordt massa, van iedereen en van niemand. Want demagogie werkt altijd met de massa als instrument. In de massa worden individuen vernietigd. Zij worden samen met de andere elementen verpletterd; de driften, de instincten, krijgen de volledige heerschappij over het denken. De massa laat zich leiden door de werkelijke of veronderstelde behoeften van het moment. Onverschilligheid voor alles wat het patina van ouderdom en toekomstverwachtingen wordt genoemd, maakt deel uit van zijn essentie. Het is veelbetekenend dat de partij die het meest werkt met de massa's als haar instrument en doelwit, angstvallig haar jaloezie op de grote daden van haar voorvaderen wil blootleggen. Zij heeft zich bovendien bevrijd van de zorg om de nationale onafhankelijkheid van de toekomstige generaties.

Werken voor de lange termijn is de benadering van de culturele man in het leven. Het is niet gebaseerd op het naïeve geloof dat de wereld onveranderlijk beter zal worden. Het heeft niets te maken met de onschuldige verzekering van de natuurlijke goedheid van mensenharten. Het maakt zich geen illusies over een werkelijkheid waarvan het gezicht kan doen denken aan het verhaal van het hoofd van Medusa, dat de toeschouwers deed verstijven van afschuw. Maar zij put kracht uit de zekerheid dat, ondanks alles, een culturele lijn door deze werkelijkheid loopt, als een vogelstreep in de voorjaarsavond over de bossen en moerassen. Die culturele stroom is de rivierbedding van goede wil en helder denken, de rivierbedding van dromen en schoonheid. Uit elke eerlijke inspanning vloeit kracht naar haar toe. Het zijn niet de uiterlijke resultaten die doorslaggevend zijn. Het is niet de productie van grote werken alleen die de cultuur levend houdt. Aanvaarding en toe-eigening is een even onmisbare creatieve daad van de persoonlijkheid. Geen enkele inspanning voor een culturele taak, hoe onbeduidend die ook lijkt, is verspild. Het is het werk zelf dat van belang is.

Een cultuur behoort niet tot die verschijnselen waarvan het type het vluchtige bestaan van de dag is. Het overspant de eeuwen. Wie zich bewust is geworden van wat het betekent, van het feit dat de zenuw van het menselijk leven samenvalt met de lijn die de cultuur trekt door de loop der gebeurtenissen, zal betoverd worden door haar onuitputtelijke rijkdom. Hoe meer de wereld van de mensheid op een giftig moeras lijkt, hoe zeldzamer de glinsterende grootsheid verschijnt van de cultuur waaruit de menselijke creativiteit heeft geput. Het oog kan de lijn volgen tot aan het begin der tijden, voorwaarts zonder limiet.

Cultuur geeft het leven ruimte en grandeur. Het doorbreekt de nauwe horizonten. Het vervult ook zijn nederigste dienaren met nederige dankbaarheid jegens het leven waarvan het innerlijk gloeit en straalt in al het grootse, dat het verlangen naar schoonheid en helderheid en vrijheid heeft geschapen.

Abonneer je op YouTube:

Als je het waardeert Allmogens Onafhankelijk werken om onze mooie Zweedse geschiedenis en Noordse cultuur uit te beelden, u bent van harte welkom om iets leuks te kopen in de winkel of ons te steunen met een vrijwillige donatie. Dank u bij voorbaat!

Steun Allmogens via Swish: 123 258 97 29
Steun Allmogens door sluit u aan bij
Steun Allmogens in uw testament