Mythische legendes uit Norrland

Het lijkt wel of er een duidelijk verschil bestaat tussen de legenden en verhalen van Noord-Zweden en die van de rest van het land. Moppen als die van A. Bondeson, E. Weström en E. Svensén komen in het noorden minder vaak voor; maar mythische verhalen en priesterverhalen komen des te vaker voor; de laatste zijn om verschillende redenen toe te schrijven aan de katholieke periode, waarin zij het priesterschap in een minder gunstig daglicht stellen.

Dit gebrek aan grappige verhalen is makkelijk te verklaren. Als er schors in het brood zit, kan het geen goede grond hebben. De strijd met een ruw klimaat en een arme bodem heeft het noordelijke gewone volk het stempel van een ernstige gemoedsgesteldheid gegeven en hun aandacht minder gericht op de gelukkige aspecten van het leven, zoals dat bij stamgenoten in andere gelukkiger streken van het land voorkwam, dan op de geestelijke machten, die geacht werden machtig in het leven van de mensheid in te grijpen.

Nadat ik het essay "Over hekserij, bijgeloof en ongeloof onder het gewone volk van Norrland" had geschreven, dat was opgenomen in het 11e nummer van dit tijdschrift¹ Ik heb de gelegenheid gehad om verder onderzoek te doen naar dit onderwerp. Ik had een voorgevoel dat er een aanzienlijke oogst zou worden binnengehaald; maar dat die zo rijk zou zijn als hij bleek te zijn, had ik niet verwacht. De beperkte ruimte dwingt mij ertoe alle bijgeloof en enkele kleine mythische wezens buiten beschouwing te laten, en mij uitsluitend te beperken tot reuzen, gnomen en zwervers, die de belangrijkste rol spelen in de populaire verbeelding. De hier gegeven legenden zijn in het Hoogduits weergegeven, maar met enig behoud van de volkse uitdrukking en woordvolgorde.

Over een van mijn belangrijkste bronnen kan hier een paar woorden worden gezegd. In de zomer van 1880, toen ik door de Letterstedt Society in Stockholm werd gesteund voor onderzoek naar de allmogonie van Ångermanland, wendde ik mij op aanraden van Hera tot de vroegere rootschoolmeester Per Marks in de parochie Fors in Jemtland, op de grens met Ångermanland. Hij was toen 85 jaar oud. In zijn late jeugd was zijn vader, een soldaat, gestorven aan veldziekte tijdens een trein naar de Noorse grens. Zijn arme moeder moest onophoudelijk vechten voor haar eigen levensonderhoud en dat van haar kinderen en had daardoor geen tijd voor de morele opvoeding van haar kinderen. Per groeide op tot een eigenzinnige en goddeloze linkse. Toen leerde hij magie en werd een perfecte "wijze man".

Toen nam hij ook zijn bijnaam aan naar de beruchte tovenaarskapitein van de Jemtlandse jager Marks von Wurtenberg, "troll-Marksen" genoemd, die bijna honderd jaar geleden leefde en het ideaal van mijn wijze man was. Toen Marks zich eindelijk bewust werd van zijn zondige leven, liet hij dat varen en werd religieus. Een wortel schoolmeester baan werd hem toen nagelaten. Hij was begiftigd met een zeldzaam geheugen en kon de verhalen en vreemde gezegden die hij had gehoord woordelijk overschrijven. Evenmin werd hij, zoals niet zelden het geval is, door enige valse vroomheid verhinderd openlijk te vertellen wat hij zelf had geloofd en gehoord; maar zijn grote gewetensvolheid was een waarborg voor de geloofwaardigheid van zijn verklaringen.

Lees meer:

Reuzen in de Norrlandse folklore
De graven in de Norrlandse folklore
De dwergen in de Noordse folklore

1. Hierna aangeduid als T. V. V

Abonneer je op YouTube:

Als je het waardeert Allmogens Onafhankelijk werken om onze mooie Zweedse geschiedenis en Noordse cultuur uit te beelden, u bent van harte welkom om iets leuks te kopen in de winkel of ons te steunen met een vrijwillige donatie. Dank u bij voorbaat!

Steun Allmogens via Swish: 123 258 97 29
Steun Allmogens door sluit u aan bij
Steun Allmogens in uw testament