August Strindberg over zes oorzaken van Zweedse ongelukken door de eeuwen heen

De inscriptie is in het Latijn, en de woorden zouden ontleend zijn aan Historia Metropolitana door John Magnus (1488-1544), de laatste katholieke bisschop van Zweden. (Eriksson, Monica: "... maar met geleerde mannen in het Latijn"Latijnse inscripties in Stockholm)

Dit is de volledige inscriptie:

Een meer recente vertaling van Monica Eriksson's tekst luidt als volgt:

Zes waren, zijn en zullen de oorzaken zijn van ongelukken in Zweden: eigenbelang. Lafhartige haat. Minachting voor de wet. Tevredenheid voor het algemeen welzijn. Ondoordachte bevoordeling van buitenlanders. Ingewortelde afgunst van landgenoten.

Natuurlijk kunnen we niet precies weten hoe nauwkeurig de woorden waren toen ze honderden jaren geleden werden opgeschreven. Maar hebben ze nog enige relevantie vandaag? Zijn er in Zweden de laatste tijd ongevallen gebeurd die op deze oorzaken terug te voeren zijn?

In het eerste deel van zijn geschiedenis Zweedse volk (1882) punten August Strindberg (1849-1912) noemde specifiek één van de zes oorzaken:

Eén van deze onbeleefdheden valt een fout aan die tenminste specifiek Zweeds is, de andere behoren tot de mensheid, en dat is de hoffelijkheid jegens vreemdelingen, die echter meer heerste onder de hogere klassen, zij die het land bestuurden en gewoonlijk onpatriottischer bleken dan zij die de inheemse turf bewerkten.

Zo zou "hoffelijkheid jegens", "onverstandige gunst aan", of "ondoordacht bevoordelen van" buitenlanders, volgens Strindberg, een Zweedse specialiteit zijn onder de autoriteiten. We weten niet naar welke buitenlanders de inscriptie verwijst, maar we weten wel dat meer dan één van de Zweedse heersers door de eeuwen heen mensen van buitenaf heeft bevoorrecht als ze dachten dat dit hun macht zou versterken.

Toen de roofvogels zich op de bergtoppen vestigden

Vilhelm Moberg vermeldt, bijvoorbeeld, in het verdedigingsschrift Zweeds streven (1941) over hoe tijdens en na de Dertigjarige Oorlog, die duurde van 1618 tot 1648, stroomden "talrijke buitenlandse edelen" het land binnen, op zoek naar de vrijheid van de Zweedse boerenstand.

In perioden waarin buitenlandse heersers over Zweden heersten, maakten buitenlandse deurwaarders het de Zweedse burgers ook moeilijk, hoewel de binnenlandse deurwaarders het zeker niet altijd veel beter hadden. Een van die koningen was Albrecht van Mecklenburgdie door latere Zweedse historici als bijzonder slecht is afgeschilderd (wat niet verwonderlijk is, het is tenslotte de winnaar die het verhaal schrijft).

Vele eeuwen lang was de The Violence Gate ook een terugkerende plaag voor het grote publiek. Dit was de naam die gegeven werd aan het misbruik van de soevereinen, in binnen- en buitenland. gastvrijheid. Hosting was een wettelijke "verplichting" die inhield dat het gewone volk in Zweden vroeger verplicht was voedsel en onderdak te verschaffen aan edellieden en hun gevolg wanneer zij door het dorp trokken en bij iemands boerderij halt hielden.

Het was een zware tol voor de voedsel- en voedervoorraden van de boeren wanneer deze retinues de huizen van de gewone burgers overvielen zonder het juiste te doen, en het kon de "gastfamilie" aan de rand van de afgrond brengen als het zover kwam. De boerderijen langs de reisroutes hadden het meest te lijden, vooral in oorlogstijd. Gedwongen gijzeling was verboden door Alsnö statuut 1280. Koningen, Magnus Birgerssonzou om die reden de bijnaam "Ladulås" hebben gekregen.

Volgens het handvest legen zij de schuren van de boeren, maar "zij zijn nooit zo rijk dat zij ervoor terugdeinzen om het huis van een arme te bezoeken en voedsel tot zich te nemen zonder te betalen, en in korte tijd op te eten waar de arme lang voor heeft moeten werken".

Maar een voorbeeld van ondoordacht favoritisme tegenover buitenlanders waarover ik in de geschiedenisboeken heb gelezen, krijgt waarschijnlijk toch de prijs, en zou zelfs August Strindberg zelf zijn kin hebben doen verliezen.

Het voorbeeld vond plaats enige tijd na het Zweedse Keizerrijk, dat abrupt ten einde kwam op 30 november 1718 toen koning Karel XII werd door het hoofd geschoten in Fredrikshald, Noorwegen.

Het tijdperk van de vrijheid en het Gustaviaanse tijdperk was voorbij, en de Zweedse burgers waren de tegenslagen en de financiële verarming die volgden op de ambities van de machthebbers al lang vergeten. Gedurende een lange periode in de geschiedenis behoorden de Zweedse burgers tot de armste volkeren van Europa. Maar in deze tijd hadden de gewone mensen het goed. Het gewone volk was niet langer uitgehongerd. Huizen waren niet langer tochtig en koud. Zelfs de armsten hadden toegang tot alle kennis van de wereld en een levensstandaard waar vroegere koningen alleen maar van konden dromen. Zweden was een rijk land geworden.

Allmogens welvaart was het resultaat van generaties van hard werken op het land, in de diepe bossen, in de donkere mijnen, in de roetende fabrieken en de groeiende steden. Hun gezwoeg, goede arbeidsethos en spaargeld hadden hen een van de hoogste levensstandaarden ter wereld opgeleverd, zij het met schulden aan de grote banken. Zeker, er was nog steeds armoede in Zweden - vooral onder de oudsten, die hun hele leven hadden gewerkt om te ontdekken dat het niet genoeg was in het nieuwe tijdperk van de grote macht. Maar het grote publiek was vergeten hoe het was om arm te zijn.

Ook de Zweedse heersers waren de ontberingen van de oude grote mogendheid vergeten en waren in deze tijd bijzonder machtswellustig en "naïef", zoals zij zichzelf deemoedig noemden. De machthebbers hadden het idee dat er geen grenzen waren aan "hun" aanspraak op de vruchten van de arbeid van het gewone volk, en toen zij de pas ontdekte rijkdom van de arbeiders zagen, werd de droom om een grote Zweedse macht op te bouwen opnieuw in de heersers gewekt. Zij wilden opvallen als het stralende licht van de wereld, als het toppunt van menselijke beschaving. En mensen over de hele wereld zagen dat licht ver in het noorden.

Zweden leek in die tijd het beloofde land Kanaän, waar de honing rijkelijk vloeide en het manna uit de hemel regende zonder dat iemand ook maar een vinger hoefde uit te steken. Dat was het "beeld van Zweden", zoals ze in die dagen zeiden.

Niet onverwacht stroomden talloze buitenlanders het koninkrijk binnen, meer dan ooit tevoren. De autoriteiten hadden vele namen om deze vreemdelingen te beschrijven. "Vluchtelingen", "niet-begeleide minderjarigen", "nieuwkomers", "nieuwe Zweden", allerlei woorden werden gebruikt om te voorkomen dat zij "immigranten" of "buitenlanders" werden genoemd - woorden waarvan werd gedacht dat zij bij de Zweden negatieve associaties opriepen. Deze buitenlanders hadden gehoord hoe "beleefd" de heersers in Zweden waren tegen buitenlanders. Zweden was nooit echt een immigratieland geweest; integendeel, het was lange tijd een emigratieland geweest - en een van de redenen voor die emigratie waren juist de machtsbeluste heersers.

Maar tegen die tijd maakten de machthebbers een ommezwaai, en binnen een generatie groeide de immigratie tot een van de hoogste niveaus in Europa. Als we vandaag op deze tijd terugkijken, was dat helemaal niet verwonderlijk, aangezien het nu algemeen bekend is dat menselijk gedrag voor het overgrote deel wordt gestuurd door eigenbelang en economische prikkels. Het was toen al algemeen bekend, maar om de een of andere reden verkozen de heersers van die tijd de gevestigde kennis te negeren.

Maar de heersers hadden een groot probleem. Er was geen onderdak voor al die mensen die het koninkrijk binnenstroomden. Degenen onder ons die vandaag op de geschiedenis terugkijken, kunnen dat doen met verwondering over het feit dat de heersers van die tijd de problemen die zouden ontstaan niet konden voorzien. Hoe dachten ze? Er was in die tijd zelfs niet genoeg huisvesting voor de Zweedse gewone burgers, en de Zweedse jeugd werd gedwongen steeds langer bij hun ouders te blijven in plaats van een eigen huis te vormen. Hoe zouden ze al die buitenlanders inpassen?

Het gevolg was dat buitenlanders in allerlei tijdelijke onderkomens werden ondergebracht en dat er een enorme, door de belastingen gesubsidieerde industrie ontstond rond het onderbrengen van deze mensen. Zij werden ondergebracht in de oude scholen van de Commons, in geïmproviseerde kazernes, zelfs in enorme schepen die buiten de Zweedse steden voor anker lagen. Er werd zelfs gesproken over de bouw van hele nieuwe steden voor deze mensen - en de Zweedse burgers zouden de bouw financieren met belastingen.

Toen deze vreemdelingen in Zweden aankwamen, deden zij wat ieder mens zou doen en trokken naar de steden waar veel van hun landgenoten reeds woonden. Dit veroorzaakte problemen voor de gewone mensen in de parochies die in korte tijd een groot aantal nieuwe gasten ontvingen, die zij volgens de wet moesten onderhouden. In het meer dichtbevolkte zuidelijke deel van het koninkrijk ging dit zo ver dat hele parochies failliet zouden zijn gegaan, ware het niet dat de rest van het koninkrijk gedwongen werd een deel van zijn rijkdom aan de ergst getroffen parochies te geven.

Het feit dat zoveel mensen uit verschillende culturen samengeperst zaten op dezelfde plaatsen waar geen banen of vooruitzichten waren, en volledig afhankelijk waren van steun uit armoede, creëerde ook andere problemen. Problemen die zowel het Zweedse publiek als de buitenlanders zelf troffen. Misdaad en geweld liepen uit de hand. Minachting voor de Zweedse gastmaatschappij bloeide en groeide onder de jeugd. Buitenlanders zagen hun kinderen elkaar doodschieten in de straten. Mensen opgeblazen tot de dood in de straten. De realiteit was ver verwijderd van de idyllische droom die buitenlanders naar Zweden bracht.

Om haar ambities van grote macht niet in gevaar te brengen, had de centrale macht in Stockholm een gelijkmatiger verdeling van vreemdelingen over het koninkrijk nodig. Om dat probleem op te lossen, of "uitdaging" zoals ze het toen vaak noemden, stuurden ze een dictaat naar alle parochies in het hele koninkrijk, waarin ze verklaarden dat de inwoners van die parochies verplicht waren om elk jaar een bepaald aantal vreemdelingen onderdak en voedsel te verschaffen, en zelfs om hen te onderhouden totdat ze zelf eventueel in hun levensonderhoud konden voorzien door eerlijk werk te verrichten. Maar de geschiedenisboeken vertellen ons dat de jaren en seizoenen kwamen en gingen zonder dat veel buitenlanders kwamen werken. Het kon wel 8-9 jaar duren voordat zelfs maar de helft van deze buitenlanders op eigen benen was gaan staan. Het resultaat voor de parochies was financiële verarming.

Daar hadden de heersers een ander groot probleem. Er waren geen bloeiende industrieën waar je een schop of voorhamer kon oppakken en de volgende dag aan het werk kon, en er waren ook niet veel ondernemers bereid te betalen voor al die arbeidskrachten die Zweden volgens de autoriteiten nodig had. Niet alleen hadden de staat en de vakbonden de drempel tot werken zeer hoog gemaakt, maar de Zweedse burgers waren ook een hoogopgeleid volk geworden met gespecialiseerde en vaak hoogtechnologische banen die zowel jaren van ijverige studie als een goede beheersing van de Zweedse taal vereisten. Het was voor buitenlanders gewoon heel moeilijk om zich inzetbaar te maken en in hun eigen levensonderhoud te voorzien, en de meesten waren uiteindelijk aangewezen op overheidssubsidies.

Om zich deze grote macht te kunnen veroorloven, vonden de heersers allerlei creatieve manieren om meer belastingen te innen van de Zweedse gewone burgers, net als tijdens de vorige grote macht. In deze tijd was de staat veel bedrevener geworden in het innen van belastingen, maar zij waren vooral beter geworden in het verbergen van de belastingen, zodat het voor de gewone man veel moeilijker werd om te weten hoeveel hij aan belastingen betaalde. De talloze reeds bestaande belastingen werden verhoogd. Niet te veel zodat het te veel opviel, maar slechts een bescheiden verhoging. Beter een bescheiden verhoging van honderd belastingen dan een grote verhoging van één belasting. De machthebbers wisten waar ze het over hadden.

Het gewone volk werd ook belast met geheel nieuwe belastingen om de dromen van de vorst over een Zweedse supermacht te financieren. Volgens de bronnen was er zelfs sprake van de invoering van een speciale vervoersbelasting waarbij Zweedse werknemers belasting moesten betalen voor elke kilometer men reisde op de wegen.

Een oud nieuwtje die ik vond in de bronnen, die verwondering wekte in het hele koninkrijk, komt uit Nacka parochie in Svartlösa härad, Södermanland. De leiders van de parochie hadden het dictaat van de centrale regering aan hun woord gehouden. Zij moesten koste wat het kost onderdak en voedsel verschaffen aan de vreemdelingen die door de centrale regering naar de parochie werden gestuurd.

Om zich dit te kunnen veroorloven, werden de parochianen belast, en met het geld dat het geweldsmonopolie van de staat opleverde, begonnen de leiders van de parochie overal in de parochie armenhuizen op te kopen voor enorme bedragen. In minder dan twee jaar, werden 94 volkstuinen gekocht tegen een kostprijs van 305 miljoen SEKeen enorme som in het geld van die tijd. Met het eigen geld van de burgers, duizenden kronen voor elke belastingbetalende parochiaan, concurreerden de parochiebestuurders met de eigen burgers van de parochie, die zich met hun zuurverdiende geld een huis trachtten te kopen.

De bronnen getuigen van een bijzonder opzienbarend geval waarbij de parochie van Nacka drie woningen kocht voor bijna 14 miljoen SEK voor één en dezelfde man omdat zijn drie zouden echtgenotes elk een thuis hebben. Zweden mag dan in die tijd zeer progressief zijn geweest, toch deed deze zaak in het hele koninkrijk de wenkbrauwen fronsen.

Deze tijd kwam in de geschiedenisboeken bekend te staan als Waarden tijd. Het was een tijd die veel ellende bracht voor het Zweedse volk. Hun werd de vruchten van hun arbeid ontzegd. Een waardige oude dag werd hen ontzegd. Hun werd het recht ontzegd om vrij en veilig te leven in hun geboorteland. Het bestaan zelf van hun oude cultuur en geschiedenis werd ontkend. Het gewone volk werd beroofd en geslagen, meisjes en vrouwen werden onteerd en in sommige tragische gevallen mensen werden zelfs vermoord - juist omdat ze Zweden waren en op hen leken. De oude wetten van de huiselijke vrede en de vrijheid van de vrouw werden in het keizerrijk niet meer geëerbiedigd, terwijl de "waardebasis" door de machthebbers tot goddelijke wet was verheven. Aan deze wet mocht niet worden getornd, wat de gevolgen in werkelijkheid ook waren.

Deze omstandigheden, tezamen met alle ondoordachte bevoordeling van buitenlanders die in deze tijd plaatsvond, deden het gewone volk in het hele koninkrijk mopperen - zoals zij reeds vele malen eerder in de geschiedenis van Zweden hadden gedaan, toen de machthebbers van hun politieke ambities een doel op zich maakten. Zelfs onder het gewone volk, dat sympathiseerde met de heersers, heerste ontevredenheid, want ook zij zagen hoe het geld overal in het staatsapparaat ontbrak.

Niet dat het Zweedse publiek een hekel had aan buitenlanders; integendeel, de Zweden onderscheidden zich in de wereld door hun openheid, hun vrijgevigheid en hun nieuwsgierigheid naar andere culturen. De ontevredenheid was volledig gebaseerd op het onrecht dat door het grote publiek werd ervaren. Ze wilden gewoon "gelijk zal gelijk hebben". Ze wilden dat Zweden verder gebouwd zou worden op fundament van vrijheid - de stichting die Zweden van een van de armste landen in Europa tot een van de rijkste heeft gemaakt.

En weet je wat het oude Zweedse spreekwoord zegt over onrechtvaardigheid?

---

Degene die onrecht zaait,
zal haat en wraak oogsten

---

Het spreekwoord is ontleend aan het Zweedse woordenboek uit 1865, en in dit spreekwoord moeten we de belangrijkste reden vinden voor de meeste (zo niet alle) ommogerechten in de lange geschiedenis van Zweden. Niets tast de grondvesten van de samenleving meer aan dan onrechtvaardigheid, en de haat die daarop volgt. De geschiedenis leert dat je niet op een goede oogst kunt rekenen als je onrecht zaait. Het is zelfs een gevaar voor de samenleving, als we moeten geloven Ellen Sleutel (1849-1926):

Elk onrecht is een gevaar voor de samenleving - het is deze waarheid waarvoor onze Zweedse bovenlaag steeds meer blind is in binnenlandse aangelegenheden, terwijl zij op langere termijn nog redelijk duidelijk is.

Dronken van hun ingebeelde goedheid en verblind door hun dromen van grote macht, zagen de heersers van Zweden alleen de haat groeien onder het gewone volk. Zij zagen het onrecht niet dat zij zelf hadden gezaaid en bevrucht met de zuurverdiende centen van het gewone volk. Zij wilden niet zien dat zij groep tegen groep hadden opgezet. Volgens deze heersers bestonden er zelfs geen groepen binnen de centraal geplande gemeenschap van de staat, en iedereen in de hele wereld zou worden klaargestoomd voor een plaats in deze gemeenschap, als ze het maar tot Zweden zouden schoppen. Dit was de basis waarop de nieuwe "humanitaire" supermacht moest worden gebouwd.

Maar wat is er gebeurd met de dromen van de grote mogendheden uit de oprichtingsperiode?

Welnu, aan de dromen van de machthebbers kwam een eind - toen het geld en het geduld van de gewone man op waren. Gedurende lange tijd, vele jaren, hadden de Lagerhuisleden in stilte gemopperd over de problemen die zij zagen opkomen. Hier en daar werden stemmen verheven, maar deze enkele "opstandige" onderdanen werden door de autoriteiten uitgescholden voor allerlei vreselijke dingen omdat zij de euvele moed hadden zich vrij uit te spreken. Want dat was precies hoe de heersers de Zweedse burgers zagen, nu net als vroeger in de geschiedenis van Zweden, als onderdanen en louter een bron van staatsinkomsten.

De bijzonder openhartige onderdanen ondervonden zelfs hoe de lakeien van de macht misbruik maakten van hun vermogen om in hun eigen onderhoud en dat van hun gezin te voorzien. Mensen werden ontslagen, uit de openbaarheid verdreven, gedwongen tot inkeer te komen en de autoriteiten om vergiffenis te smeken - omdat zij de goddelijke waarden hadden gelasterd. Maar de jaren verstreken en uiteindelijk werden de problemen zo duidelijk dat het kleine volk zich niets meer aantrok van de beschimpingen en dreigementen van de autoriteiten en hun trouwe volgelingen.

Het grote publiek besefte dat de prijs van het zwijgen te hoog was. Niet alleen hun portemonnee en dergelijke wereldse zaken stonden op het spel, maar ook hun leven, hun vrijheid en de toekomst van hun kinderen. De machthebbers merkten dit, en zij werden erg bang toen zij daar in hun hoge torens zaten. Want als er één ding was dat de heersers van deze tijd meer begeerden dan hun dromen van grote macht, dan was het de macht te behouden. Misschien hadden ze Magda Bergqvist von Mirbach's (1889-1976) gedicht geabsorbeerd Een woord van advies aan mijn zoon, als ik er een had:

Je leert niet veel uit een boek,
mijn zoon, maar ook van andere dingen.
Een windwijzer, rondzwaaiend,
bijvoorbeeld, is heel verstandig.

Probeer er daarom altijd op te lijken,
draai je mantel naar de wind!
Dan haast je je met grote sprongen,
tegen de toppen van de macht, jonge vriend!

Mijn bronnen vertellen me niet meer over hoe het verhaal is geëindigd, maar als we geluk hebben, kan een toekomstige historicus de taak op zich nemen om verder te gaan waar dit verhaal ophoudt.

Maar het Zweedse allmogen, het leeft nog met alle zekerheid, en ik ken hun geschiedenis niet verkeerd, ik heb het gevoel dat ze niet anders accepteerden dan dat gelijk zal gelijk hebben.

Meer informatie over de inscriptie

Hier is de volledige inscriptie in het Latijn:

SEX FUERUNT SUNT ERUNTQUE
CAUSSAE MALORUM IN SUECIA:
PROPRIUM COMMODUM.
LATENS ODIUM.
CONTEMTUS LEGUM.
NEGLIGENTIA COMMUNIS BONI.
FAVOR IMPROVIDUS IN EXTEROS.
PERTINAX INVIDIA IN SUOS.

Ik stuitte op de tekst in het eerste deel van August Strindberg's geschiedenis Zweedse volk gepubliceerd in 1882 in twee delen. Strindberg geeft deze vertaling (dezelfde tekst als op de foto hierboven):

Dit zijn de oorzaken van de tegenspoed van Zweden: hoogmoed, verwaarlozing van het algemeen belang, eigenbelang, onverstandige gunsten aan buitenlanders en hardnekkige afgunst jegens de inheemsen.

De tekst in de kerk van Riddarholm zou zijn ontdekt en opgetekend door een pastoor in verband met een reparatie van de kerk. Hij zegt dat "toen de kerk in 1713 werd gewit, deze onder de hwalfwet werd gevonden met de oude monnikstijl en rode ferg op de sielfwa hwalfmuur".

Toen de kerk aan het begin van de 20e eeuw werd gerestaureerd, kon de inscriptie niet worden teruggevonden, maar werd er een nieuwe gemaakt op de door de schrijver aangegeven plaats (Marcusson, Olof en Norberg, Dag: Med lärde på latin, Stockholm, 1967.). Tegenwoordig zou de tekst zich op de westelijke muur van het schip bevinden, waar hij tijdens de restauratie van de kerk uit een van de gewelven werd verplaatst (Eriksson, Monica: "... men med lärde män på latin", Latinska inskrifter i Stockholm).

Abonneer je op YouTube:

---

Als je het waardeert Allmogens Onafhankelijk werken om onze mooie Zweedse geschiedenis en Noordse cultuur uit te beelden, u bent van harte welkom om iets leuks te kopen in de winkel of ons te steunen met een vrijwillige donatie. Dank u bij voorbaat!

Steun Allmogens via Swish: 123 258 97 29
Steun Allmogens door sluit u aan bij
Steun Allmogens in uw testament