Vind je elementaire kracht in onze Zweedse volksmuziek

Is er een Zweedse oerkracht? Is er een Noordse kracht die voortkomt uit de grond, uit de aarde, uit het contact met de vloerplanken van onze oude houten huizen? Is er een kracht die voortkomt uit het erkennen van onze meest authentieke essentie? Van ons diepste mysterie? Het antwoord is ja. Luister naar Zweedse volksmuziek als je daaraan twijfelt.

Zweedse volksmuziek laat zien waar de oorspronkelijke kracht van Zweden ligt. Het zit in het gewicht, in het contact met de grond, met de aarde, met de ondergrond, met de aardbodem, met de vaste planken van de loge. Als je in een klein houten huis zit, moet het hele huis schudden als je de klepel in de vloer drukt om de maat van een polska aan te geven. Probeer het zelf maar eens op het legendarische Horace liedje zoals een beetje weemoedig uitgevoerd door de Zweedse zangeres Elina of krachtiger door Orsa minstrelen. En aangezien het een polska is, voel je vrij om de eerste tel te ondersteunen door ook de derde tel lichtjes te markeren. Het is als een opwarmertje voor de diepten van het hele bestaan die het stampen op de eerste noot zal verkennen.

Probeer de drie-bar te vinden in Jan Johansson's versie van Pools van Medelpad. Het snelle pianospel krijgt een andere dimensie als je het langzame ritme vindt. Tel "één, twee, drie" rustig en basaal en stamp met je voet op de vloer bij de derde en de eerste noot, met een beetje vertraging bij de eerste noot, en de muziek krijgt een andere zenuw.

Wij Zweden vinden het vaak moeilijk om in onze handen te klappen op de derde in een viertakt. In gewone popmuziek wordt de 3/4-maatstreep zelden gebruikt, maar overheerst de rechtere 4/4-maatstreep. Het is geweldig voor autorijden, bijvoorbeeld: recht en lineair, het beweegt gestaag vooruit. Het is natuurlijk om in je handen te klappen op de maat waar de drummer op de snaartrom slaat. De bassdrum markeert de eerste noot en de snaredrum (en handgeklap) reageert op de derde noot. Wij Zweden hebben soms moeite gehad om onze bijdrage aan het ritme goed te krijgen. We klappen graag op de één, wat de muziek stom en stijf maakt. Dit is wat soms de Zweedse backbeat wordt genoemd. We zijn gewoon te stijf om de vertraagde "swing" te durven voelen die optreedt in een 4/4 maatsoort wanneer je je concentreert op de terts en niet op de eerste.

Maar er is niets mis met ons. Wij zijn geen Amerikanen maar Zweden. En als zodanig leven wij in onze ingesleten gewoonte dat muziek haar ruimte moet vinden in de diepte die ontstaat als wij de eerste noot laten domineren. Dit werkt bijzonder goed in muziek met drie maten, zoals bijvoorbeeld in het Pools. Maar het werkt ook in de rechtere 4/4 maatsoort (of hoe je het ook wilt tellen). Luister bijvoorbeeld eens naar de Orsa-muzikanten' versie van Bruidsmars van Delsbo. Als je met je voet op de maat stampt, is het onvermijdelijk dat de eerste (en de opening van de derde en de vierde) overheerst. Zeker, je kunt je voorstellen dat je in je handen klapt bij de derde, maar het is de eerste die diepte geeft aan de muziek.

Dus wat betekent de Brudmarsch van Delsbo eigenlijk? Luister naar de muziek. Luister, beste lezer, naar de energie van de muziek. Het is macht. Het is kracht. Het is trots. Het is traditie en cultuur. Het is alles wat we vandaag nodig hebben.

Er zat ook veel kracht in de "oude dansmuziek" die ontstond met de komst van de accordeon in Zweden tegen het einde van de 19e eeuw. Mijn vader, die van "oude dans" hield, zei eens dat moderne populaire muziek (wat voor dans werd gespeeld) in vele opzichten goed was, maar dat het ontbrak aan "verdomd goed verstand". Het was saai en eentonig. Accordeon-koning Calle Jularbo uit dezelfde aarzeling over moderne muziek in een film uit de vroege jaren 1950 (denk ik) waar hij zegt (27:47 in de film): "Ik heb nooit moderne muziek gespeeld, ik ben altijd bij culturele muziek gebleven. Er zit een heel ander leven in de dansen als ik een echt oud liedje speel. Als ze een moderne dans dansen, een foxtrot of iets dergelijks, vind ik dat ze meer op de lijken op de dansvloer lijken dan wanneer ze een oude dans dansen. Dan lachen en gillen de mensen en hebben ze een leuke tijd."

Het is onwaarschijnlijk dat jonge Zweden weer met dansen beginnen. Maar we kunnen allemaal naar ons eigen cultureel erfgoed kijken voor inspiratie. En we hebben een muzikale traditie die in vele opzichten fantastisch is. Oude dans is niet helemaal hetzelfde als volksmuziek, maar er zijn veel overeenkomsten. Het gaat om de kracht, de sterkte, de levensvreugde. Zoals u weet, zit er ook een sterke droefheid in folkmuziek. Jan Johansson verwoordt het meesterlijk in een gemoderniseerde vorm op "Jazz in het Zweeds". En misschien is het daar, in de droefheid maar ook in de oerkracht, dat wij Zweden ons het meest thuis voelen. Het is waar we het meest onszelf zijn. In contact met de aarde, met de kracht, met het verdriet, met het mysterie.

Rijdt u vandaag? Zet wat Zweedse volksmuziek op en doe het raam naar beneden zodat iedereen het kan horen. Wees sterk. Wees trots! Wees jezelf!

---

Voor het eerst gepubliceerd op De Goede Samenleving

Abonneer je op YouTube:

---

Als je het waardeert Allmogens Onafhankelijk werken om onze mooie Zweedse geschiedenis en Noordse cultuur uit te beelden, u bent van harte welkom om iets leuks te kopen in de winkel of ons te steunen met een vrijwillige donatie. Dank u bij voorbaat!

Steun Allmogens via Swish: 123 258 97 29
Steun Allmogens door sluit u aan bij
Steun Allmogens in uw testament